تحسین كردن
طبیعت انسان این گونه است كه اگر برای انجام كاری تشویق شود، با تلاش بیشتری به آن كار میپردازد. از این رو، وقتی تغیی رمثبتی در فرزنتان میبینید او را تشویق كنید و در مقام تحسینش حرف بزنید.، این كار شما باعث میشود كه رفتارهای درست در كودكتان تقویت شده و به تدریج جایگزین رفتراهای نادرست او شود.
ب. اقدامات جدی
گاه اقدامات جزیی نتیجه نمیدهد و به اقدامات جدیتر احتیاج داریم. البته باید به این نكته توجه داشته باشیم كه رفتار بد بچه ها بیشتر اوقات نه برای انتقام گرفتن از ما بلكه برای رسیدن به خواستههایشان است.
در مواقعی بد رفترای كودك از آن روست كه به لحاظ جسمانی آمادگی انجام كاری را ندارد. یك كودك دو ساله ممكن است لیوان شیرش را بارها بریزد، زیرا نمیتواند دستگیره فنجان را به درستی در دستش نگه دارد.
در بسیاری مواقع بدرفتاری كودك از آن روست كه میخواهد نیازهایش را خود برآرده سازد. ممكن است بخواهد بگوید كه مسئولیتی دارد یا احساس كند كه مورد پذیرش است و یا اینكه توجه دیگران را جلب كند.
برای برخورد با رفتار بد كودك،سه كار میتوان انجام داد.
جبران خسارت
وقتی كودك مشكلی را ایجاد میكند یا چیزی را میشكند، بیاد تا آنجا كه امكان دارد خسارت را جبران كند. مثلا جبران خسارت كودكی كه شیرش را روی زمین ریخته، این است كه در تمیز كردن فرش یا زمین به مادرش كمك كند.
محدودیت
هنگامی كه بچهها از امتیاز خود سوء استفاده میكنند میتوان امتیازی را كه به آنها داده شده، محدود كرد. مححدودیت به این معناست كه یكی از امتیازات كودك را برای مدت محدودی از او میگیرید. از جمله این محدودیتها میتوان به جلوگیری از تماشای تلویزیون و بازی نكردن با اسباب بازیها اشاره كرد. البته باید توجه داشت كه این محدودیتها نباید بیش از حد طولانی شود. یك یا دو هفته میتواند برای فرزندمان در حكم همیشه باشد اما محدودیت در خود اشكالی نهفته دارد.
بسیاری از بچه ها هنگام به كار بردن محدودیت احساس میكنند امیدی برای بازگشت به وضعیت پیشین نیست و هنگامی كه امیدی در كار نباشد دلیلی برای خوش رفتاری نیز وجود نخواهد داشت. البته میتوان این مسئله را نیز به گونهای حل كرد، نخست آن كه در انتخاب روزهای محدودیت، باید سن كودك را در نظر گرفت دیگر آن كه برایش توضیح دهید در برابر هر روزی كه از او بدرفتاری نبینید، یك روز از انتهای برنامه محدودیت كم میكنید. این روش بسیار مفید و موثر است و كودك شما این گونه متوجه میشود كه شما با او منصفانه برخورد میكنید.
فرستادن كودك به اتاقش
فرستادن كودك به اتاقش روش موثری است كه میتواند جایگزین داد كشیدن، بد و بیراه گفتن، تهدید كردن و كتك زدن او باشد. این روش از عصبانیت شما جلوگیری میكند در این اقدام كودك را دقایقی به اتاق خودش میفرستید تا در آنجا تنها باشد. در این مدت او از جمع دیگران خارج میشود و برای مدتی نمیتواند بازی و تفریح كند. محروم شدن از فعالیت نوعی مجازات است این اقدام از آن رو موثر است كه بچهها آن را دوست ندارند. همچنین بیشترین اثر بخشی را بر كودكان دو تا دوازده ساله دارد. البته با احتیاط كامل میتوان این روش را حتی درباره كودكان زیر دوسال نیز به كار برد. اجرای این روش در آغاز ممكن است با دشواریهایی همراه باشد..
بعضی از بچهها شما را در آغاز ناراحت میكنند. بنابراین باید آمادگی كامل داشته باشید. در این روش به نكاتی باید توجه كرد كه در ادامه به آنها اشاره میكنیم.
محیطی كه كودك را به آنجا میفرستید باید مهیای این كار باشد:
پیش از هر چیز باید اتاق ایمن باشد
وسایل گرم كننده را از آنجا خارج كرده باشید
این روش را برای كودكتان توضیح دهید
به او بگویید به اتاق خود رفتن یعنی چه
اگ كودك شما هنوز زمان را متوجه نمیشود از ساعت زنگ دار استفاده كنید
رفتار نادرست مورد نظر را به او یادآوری كنید.
مدت زمانی كه كودك باید به اتاق خود فرستاده شود:
برای كودكان دو تا سه ساله، یك یا دو دقیقه كافی است.
برای كودان سه تا پنج ساله، دو یا سه دقیقه كافی است
برای بچهها پنج سال به بالا، پنج دقیقه كافی است
البته باید برای كودك توضیح داد كه زمانهای یاد شده از هنگامی محاسبه میشود كه كودك آرام گرفته باشد.
اگر كودك از رفتن به اتاقش امتناع كرد، باید از روش دیگری سود جست. وقتی كودك از رفتن به اتاقش خودداری میكند یك دقیقه صبر كنید و دوباره از او بخواهید اشكالی ندارد كه به كودكتان یك دقیقه فرصت فكر كردن بدهید. به او بگویید: «خوب فكر كن! اگر به اتاقت نروی اجازه نداری سوار دوچرخهات بشوی. من با تو بحثی ندارم، تصمیمش با خودت است» اگر كودكتان به این نتیجه رسیدكه به اتاقش برود شما به مقصودتان رسیدهاید. وگرنه باید او را یكی از امتیازاتش محروم كنید. برای مثال، میتوانید دوچرخهاش را قفل كنید و به او بگویید در صورت میتواند از آن استفاده كند كه برای مدت تعیین شده به اتاقش برود. البته به این نكته توجه داشته باشید كه باید چیزی را انتخاب كنید كه به راحتی بتوانید از كودك بگیرید.
نكته مهم دیگری كه باید به آن توجه داشت این است كه در نظم آموزی به كودك به هیچ وجه نباید عصبانی شد و از كوره در رفت، زیرا در این صورت كودك میاموزد كه چگونه میتواند شما را عصبانی كند و در آینده نیز همین كار را تكرا ر خواهد كرد. افزون بر این، اگر هدفش از بینظمی جلب توجه شما بوده باشد، با عصبانی شدن نه تنها او را به مقصودش میرسانید بلكه باعث تقویت رفتارش نیز میشوید.
پایان بخش چهارم