حوزه نمایندگی ولی فقیه سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان

نگاهی به جنگ هیبریدی آمریکا علیه ایران(1)

جنگ هیبریدی آمریکا علیه ایران که در داخل و خارج جریان دارد، نیروهای ایرانی را ملزم کرده تا با ابتکار عمل و تغییرات تاکتیکی در عرصه نبردهای نظامی و دیپلماتیک به دفاع هیبریدی روی بیاورند.

نگاهی به گزارش‌های اندیشکده‌‎ها و مراکز مطالعات استراتژیک در غرب نشان می‌دهد که آنها از نوع جدیدی از جنگ به نام جنگ‌های هیبریدی یا ترکیبی (Hybrid Warfare) سخن به میان می‌آورند و ایران را یکی از بازیگران این نوع جدید از جنگ علیه غرب معرفی می‌کنند.

جنگ‌های هيبريدی يا ترکيبي چیست؟

جنگ هيبريدی در بُعد نظامی که گاهي از آن با عنوان عمليات‌های پيچيده، جنگ‌های کوچک، و يا جنگ‌های نامنظم نيز ياد مي‌شود، بيانگرِ به کارگيري ترکيبی قابليت‌های نيروهای نظامي متعارف به شيوه‌ای پيچيده و هماهنگ شده است. بنابراين، طبيعي است که بيشتر بازيگرانِ غيردولتي، از اين گونه امکانات و شرايط برخوردار نيستند. اين گونه از نبرد، به لحاظ گزينش تاکتيکي، تنها محدود به بازيگران غيردولتي و ضعيف نيست و به خودي خود نيز جديد به شمار نمي‌آيد.

کنفرانس امنيتي مونيخ 2015، هشت ابزار برای نبرد هیبریدی معرفی کرده است: . ديپلماسي 2. جنگ اطلاعاتي و پروپاگاندا 3. حمايت از نابساماني‌ها و شورش‌های محلي 4. نيروهاي نامنظم و چريکي 5. نيروهای ويژه 6. نيروهاي کلاسيک نظامي 7. جنگ اقتصادي 8-حمله‌های سايبری

جنگ‌هاي ترکيبي تنها به ميدان نبرد محدود نيست، در يک تعريف جامع‌تر که در کنفرانس امنيتي مونيخ 2015 ارائه شده، نبرد هيبريدی شامل ترکيبي از ابزارهاي مختلف متعارف و غيرمتعارف است. اين ابزارها از ديپلماسي تا جنگ نظامي را در هشت قسمت شامل مي‌شود: 1. ديپلماسي 2. جنگ اطلاعاتي و پروپاگاندا 3. حمايت از نابساماني‌ها و شورش‌های محلي 4. نيروهاي نامنظم و چريکي 5. نيروهای ويژه 6. نيروهاي کلاسيک نظامي 7. جنگ اقتصادي 8-حمله‌های سايبری

گزارش ناتو با عنوان «استفاده ایران و روسیه از نیروهای نفوذی در منازعات جاری» یکی از نمونه‌ گزارش‌های اندیشکده‌های غربی مبنی بر اتهام آغاز این نوع از جنگ توسط ایران است

تعریف دقیقی از جنگ ترکیبی توسط اندیشکده‌‎ها و مراکز مطالعات استراتژیک در غرب ارائه نشده، زیرا در مورد همه بازیگران (دولتی و غیردولتی) و با ابزار و روش‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از تحریم اقتصادی و حمله سایبری گرفته تا ترور و حمله نظامی و عملیات روانی توسط رسانه‌ها و فریب رهبران؛ اما کلیت آن، مجموعه‌ای از عوامل سخت، نیمه‌سخت و نرم را در بر می‌گیرد. غربی‌ها علاوه بر روسیه اتهام آغاز این نوع از جنگ را در حالی علیه ایران مطرح می‌کنند که عملکرد غرب به رهبری آمریکا نشان می‌دهد که در واقع این غرب است که یک جنگ هیبریدی علیه ایران به راه انداخته و ایران در حال دفاع هیبریدی از خود است.

کتاب «جنگ هیبریدی: رویکردی برای تغییر نظام» که جنگ هیبریدی آمریکا علیه ایران، چین و روسیه را توضیح می‌دهد

با توجه به تعاریفی که از این نوع از جنگ وجود دارد، می‌توان متغیرهای جنگ هیبریدی میان غرب به رهبری آمریکا و ایران را در چهار بخش که توسط نهادهای رسمی و غیررسمی شکل گرفته، تعریف

عملیات اطلاعاتی Information Operations (IO)

عملیات اطلاعاتی مفهوم وسیعی دارد؛ از تزریق نامحسوس اطلاعات به‌منظور تغییر دادن فرهنگ و عادت عامه مردم یک کشور در زمان عادی (آشتی و صلح)، و نفوذ به لایه‌های اطلاعاتی در بخش‌های خصوصی، دولتی، نظامی و حتی امنیتی شروع شده و تا از کار انداختن شبکه‌های فرماندهی و کنترل نظامی، شبکه‌های حمل و نقل اقتصادی، خدماتی و آنچه موثر بر زندگی روزمره افراد است، ادامه پیدا می‌کند.

عملیات اطلاعاتی در سه لایه صورت می‌گیرد؛ لایه اول در سطح ادراکی است، و هدف آن مدیریت ادراک فرمانده‌هان و رهبران طرف مقابل است تا با روش‌هایی مانند عملیات روانی، دیپلماسی، فعالیت‌های عمومی و غیرنظامی، تاثیراتی مانند تردید و دو دلی یا تاخیر در تصمیم‌گیری و غیره را بر روی فرمانده‌هان و رهبران بگذارند.

لایه دوم زیرساخت اطلاعات است؛ این لایه‌ که اغلب از آن به عنوان لایه ارتباطی با فضای سایبر نام برده می‌شود، در آن حملات نرم‌افزارهای مخرب و هک به زیرساخت‌هایی مانند شبکه اینترنتی و داخلی سازمان‌ها، سامانه‌های پشتیبانی و مولدهای برق صورت می‌گیرد.

لایه آخر نیز بستر فیزیکی شامل کامپیوترها، شبکه‌های فیزیکی، سامانه‌های مخابراتی، تاسیسات، تجهیزات، پرسنل و غیره است که با روش‌هایی مانند حمله فیزیکی الکترونیکی، دزدی، شنود و تخریب فیزیکی مورد حمله قرار می‌گیرد.

عملیات اطلاعاتی از تزریق نامحسوس اطلاعات به‌منظور تغییر دادن فرهنگ و عادت عامه مردم یک کشور در زمان عادی (آشتی و صلح)، و نفوذ به لایه‌های اطلاعاتی در بخش‌های خصوصی، دولتی، نظامی و حتی امنیتی شروع شده و تا از کار انداختن شبکه‌های فرماندهی و کنترل نظامی، شبکه‌های حمل و نقل اقتصادی، خدماتی و آنچه موثر بر زندگی روزمره افراد است، ادامه پیدا می‌کند

غرب به رهبری آمریکا همزمان در تمام لایه‌ها و با درجات متفاوت در حال حمله به ایران است؛ به عنوان مثال در لایه یک که "تغییر ادراک رهبران"است، مقام معظم رهبری نیز در این رابطه هشدار دادند که آمریکا به دنبال ایجاد خطای محاسباتی در تصمیم‌گیری مسئولان است: «مسئولان آماج این نفوذند؛ برای چه؟ هدف چیست؟ هدف این است که محاسبات مسئولان را عوض کنند و تغییر بدهند؛ یعنی مسئول جمهوری اسلامی به این نتیجه برسد که با ملاحظه‌ هزینه و فایده احساس کند که باید این اقدام را بکند، این اقدام را نکند؛ نفوذ برای این است به این نتیجه برسد که فلان رابطه را قطع کند، فلان رابطه را ایجاد کند؛ نفوذ برای این است که این محاسبات در ذهن مسئولین عوض بشود.» (20/12/1394- بیانات در دیدار رئیس و اعضاى مجلس خبرگان رهبرى)

حمله در لایه دوم یعنی "زیرساخت اطلاعات" نیز مثال‌های فراوانی وجود دارد که برای نمونه می‌توان به عملیات مشترک آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی موسوم «نیترو زئوس» (NITRO ZEUS) برای حمله به زیرساخت‌های ایران اشاره کرد که استاکس‌نت (Stuxnet) تنها بخش کوچکی از این عملیات گسترده بود. بر اساس نظر کارشناسان شرکت "سیمانتک" که اطلاعات تکمیلی و گسترده‌ای را درباره استاکس‌نت منتشر کردند، هدف سازندگان این کرم رایانه‌ای (استاکس‌نت)، خراب‌کاری در تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز در ایران بوده است.

نمونه حمله در لایه سوم یعنی "بستر فیزیکی" نیز متعدد است و فقط در حوزه پرسنل می‌توان به ترورهای بیولوژیکی نظیر شهید دکتر سعید کاظمی آشتیانی و یا ترورهای مسلحانه مانند شهدای هسته‌ای اشاره کرد.

عملیات اطلاعاتی مفهوم وسیعی دارد و در سه لایه "تغییر ادراک رهبران"،"زیرساخت اطلاعات" و "بستر فیزیکی" صورت می‌پذیرد

عملیات اطلاعاتی از 5 عنصر عملیات روانی، عملیات فریب، جنگ الکترونیک، امنیت عملیاتی و عملیات شبکه کامپیوتری بهره می‌برد. یکی از مهم‌ترین آنها عملیات روانی است که به منظور انتقال اطلاعات و نشانه‌ها به مخاطبان هدف (خارجی) طرح‌ریزی می‌شود و بر روی احساسات، انگیزه‌ها و قدرت تحلیل‌ آنها و در نهایت رفتارهای دولت‌ها، سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد هدف (خارجی) تاثیر می‌گذارد.

آمریکا با قدرت از وسایل ارتباط جمعی در زمینه عملیات روانی علیه ایران استفاده می‌کند که از مصداق‌های آن می‌توان از پرداختن دائم به دو مسئله"نفوذ منطقه‌ای" و "برنامه موشکی" ایران در رسانه‌های اصلی خود نام برد. آمریکا همچنین با ابزارهایی مانند راه‌اندازی شبکه‌های ماهواره‌ای، شبکه‌های اجتماعی بر بستر اینترنت و همچنین دیپلماسی عمومی، به مدیریت، اغوا و حتی اجبار افکار عمومی ایران در راستای منافع خود دست می‌زند؛ اوج این عملیات روانی را می‌توان در ایجاد و ادامه فتنه سال 88 جستجو کرد.

پایان بخش اول