اینک مقدمات برنامه:
الف) شرح دادن: هنگامی که فرزند شما نق می زند، فوری توجه کنید و او را از نق زدن بازدارید و برای او توضیح دهید که وقتی نق می زند احساس بدی به شما دست می دهد. می توانید با توجه به مفاد و شرایط زیر، توضیحی یک جمله ای بدهید:
این توضیح نباید فرزند را مورد حمله و انتقاد قرار دهد و یا دربردارنده ی سخنان منفی درباره فرزند باشد.
این توضیح باید احساس شما را هنگام نق زدن به خوبی بیان کند، لیکن نباید دربردازنده احساس منفی نسبت به فرزند و یا انتقاد از او باشد. حال چند مثال خوب ارائه می دهیم:
«نق زدن احساس بدی(عجیبی) در من ایجاد می کند.»
«وقتی نق نق می شنوم، احساس می کنم که نمی خواهم گوش بدهم.»
«وقتی نق نق می شنوم، بسیار آشفته(ناراحت) می شوم.»
در اینجا چند جمله ارائه شده که ممکن است پدر و مادر هنگام نق زدن فرزندشان به او بگویند. حال با استفاده از راهنمایی فوق و مثال های مذکور، این جملات را مطالعه کنید و با صحیح است یا صحیح نیست علامتگذاری کنید. در صورتی که جمله صحیح نیست را علامت گذاشته اید، دلیل آن را بیان کنید. سپس پاسخ خود را با پاسخ نوشته شده مقایسه کنید.
«هنگامی که نق می شنوم، احساس بدی به من دست می دهد.»
– صحیح است – صحیح نیست
(این جمله صحیح است، چون فقط احساس شما را بیان می کند.)
«هنگامی که نق می زنی، احساس می کنم که بچه هستی.»
– صحیح است – صحیح نیست
(این جمله صحیح نیست ، چون از فرزند انتقاد می کند.)
«من اصلاً این طور صحبت کردن را دوست ندارم.»
– صحیح است – صحیح نیست
(این جمله صحیح است، چون فقط احساس شما را بیان می کند.)
«نق زدن باعث می شود که از اتاق خارج شوم.»
– صحیح است – صحیح نیست
(این جمله صحیح است.)
«نق زدن کار بچه های لوس و بداخلاق است، من اصلا آن را دوست ندارم.»
– صحیح است – صحیح نیست
(این جمله صحیح نیست ، چون انتقادی متوجه فرزند می کند. اگر جواب های شما درست نیست، این بخش را دوباره مطالعه کنید.)
زمانی که از درک صحیح مضامین و پیام جملات مطمئن شدید، سه جمله ای را که هنگام نق زدن فرزندتان به او خواهید گفت روی خطوط زیر بنویسید، سپس آن ها را با موارد 1 و 2 مقایسه کنید.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
به یاد داشته باشید که همه توضیحات باید کوتاه باشند، اگر یک جمله ای باشد ارجح تر است.
درصورتی که مثال ها را به خوبی درک کرده اید و سه جمله ی مناسب نوشته اید، این جمله را علامت بزنید.
ب) نشان دادن:بعد از آنکه احساس خود را هنگام نق زدن برای فرزند خود توضیح دادید، روش های بهتر صحبت کردن را به او معرفی کنید و نشان دهید. این مسئله دو جنبه دارد: کلمات خاصی که به کار برده می شود و لحن صدا. باید لحن صحیح صدا را تصور کنید.
به عنوان مثال:
فرزند:«اهه….اهه…مامان…می شود یک شیرینی بردارم، همین حالا…اوو..خواهش می کنم، بردارم؟…»(با نق و گریه.)
پدر و مادر:«وقتی که نق می شنوم، احساس بدی می کنم که نمی خواهم گوش بدهم. سعی کن این طور بگویی: مامان می شود الان یک شیرینی بردارم؟»
سپس باید مطمئن شوید که فرزندتان دوباره از شما سؤال می کند. البته با استفاده از کلماتی مانند شما و با لحن صدای طبیعی. اگر کودک شما این گونه عمل نکرد و دوباره نق زد، شما هم مجدداً از او بخواهید که یک بار دیگر سعی کند و درست صحبت کندو اگر باز هم عمل نکرد و یا به نق زدن خود ادامه داد، بی اعتنایی کنید تا زمانی که به طور صحیح درخواست خود را بیان کند. این سخت ترین قسمت است. پس از «شرح دادن» و «نشان دادن» باید طوری برخورد کنید که گویی هیچ وقت صدای یک کودک نق زننده یا گریان را نمی توانید بشنوید.
ج) پاداش دادن: پس از اصلاح شدن، اگر فرزند شما صحیح صحبت کرد باید به او پاداش بدهید. در صورت امکان، آنچه او می خواهد پاداش بدهید. اگر نمی توانید، برایش توضیح دهید که دوست داشتید می توانستید آنچه مورد علاقه اش هست به او پاداش بدهید. علت نتوانستن را توضیح دهید و زمان توانستن را بگویید. در هر صورت، از فرزند خود برای صحبت کردن صحیح و زیبا تشکر و قدردانی کنید. می توانید این طور بگویید:
«از طرز صحبت کردنت خوشم می آید.»
«وقتی این طور صحبت می کنی، احساس خوبی می کنم.»
«از شیوه خواهش کردنت ممنونم.»
هر وقت فرزند شما بدون نق زدن از شما درخواستی کرد، به او پاداش دهید و از او تشکر کنید.
تمرین مرحله اول
آموزش: خود را به جای کودکی که چیزی از پدر و مادر می خواهد تصور کنید. هرکدام از این تمرین ها را سه بار انجام دهید ولی با ترتیب مختلف. هر بار که یکی از آن ها را انجام می دهید، یک علامت روی خط مقابل هر تمرین بگذارید. وقتی تمامی خط ها علامتگذاری شد، تمرین شما تمام شده است.
– – – چیزی را با روش مطلوب و بدون نق زدن بخواهید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. درصورتی که تذکر داده شود، واکنش نشان ندهید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، دوباره نق بزنید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، به طور صحیح واکنش نشان دهید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، واکنش نشان ندهید. پس از 10 ثانیه، به طور صحیح واکنش نشان دهید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، دوباره نق بزنید، پس از 10 ثانیه به طور صحیح واکنش نشان دهید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، دوباره نق بزنید، پس از 10 ثانیه دوباره نق بزنید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، دوباره نق بزنید، سپس ساکت بمانید.
– – – چیزی را با نق زدن بخواهید. در صورتی که تذکر داده شود، پس از 10 ثانیه به نق زدن ادامه دهید.
هنگامی که تمرین را انجام دادید، این جمله را علامت بزنید.
برنامه: پس از خواندن تمام برنامه و تمرین مرحله اول، به قسمت اول بازگردیدو این مرحله را با فرزند خود به مدت چهار روز آزمایش کنید و سپس مرحله دوم را آغاز کنید.
خلاصه مرحله اول:
اگر فرزند شما چیزی را بدون نق زدن بخواهد:
الف. در صورت امکان خواسته او را برآورده کنید.
ب. درصورت عدم امکان، به فرزند خود بگویید که چرا نمی توانید و کی می توانید او را تحقق بخشید.
ج. از فرزند خود برای خوب صخبت کردن تشکر کنید.
اگر فرزند شما نق زد:
د. بدون انتقاد، در یک جمله احساس خود را نسبت به نق زدن وی شرح دهید.
ه. روش بهتری برای بیان به فرزند خودد معرفی کنید یا نشان دهید و از او بخواهید با این روش خواسته خود را تکرار کند.
و. اگر واکنش فرزند شما مناسب بود به بند الف برگردید.
ز. اگر فرزند واکنشی نشان ندادن یا دوباره نق زد، یک بار دیگر از او بخواهید که خواسته خود را با روش مطلوب بیان کند.
ح. اگر واکنش فرزند شما مناسب بود، به بند الف برگردید.
ط. اگر فرزند شما واکنشی نشان نداد یا دوباره نق زد، بی اعتنایی کنید.
ی. اگر نهایتاً فرزند شما به طور مناسب صحبت کرد، به بند الف برگردید.
این کار را به مدت 4 روز ادامه دهید.
مرحله دوم: فقط شرح دهید
این مرحله مانند مرحله اول است، لیکن مقدار کمکی که به فرزند خود می کنید کمتر می گردد. وقتی که فرزندتان بدون نق زدن از شما چیزی می خواهد، مانند مرحله اول به او پاداش بدهید. وقتی فرزند شما نق می زند، احساس خود را در مورد نق نق بیان کنید، مانند مرحله اول؛ و سپس از او بخواهید که خواسته خود را به طور صحیح تکرار کند، مانند مرحله اول؛ اما در مرحله دوم، روش صحیح گفتگو و صحبت کردن را نشان نمی دهید.
به طور مثال، درصورتی که فرزند شما نق زد، می توانید بدین شکل جواب دهید:«وقتی نق می زنی، احساس بدی به من دست می دهد، خواهش می کنم درست تکرارکن.»
در صورتی که فرزند شما به طور صحیح واکنش نشان داد، به او پاداش دهید. اگر دوباره نق زد، یا واکنشی نشان نداد، یک بار بگویید:«خواهش می کنم درست بگو.» اگر انجام داد، به او پاداش هید. اگر به طور صحیح بیان نکرد، بی اعتنایی کنید.
همان طور که ملاحظه کردید، این کرحله بسیار شبیه مرحله اول است، فقط بدون نشان دادن است.
ادامه دارد...